Co zrobić kiedy małżonek wyprowadza się pozostawiając Cię bez środków do życia?
Jak poradzić sobie w sytuacji, gdy małżonek wyprowadza się ze wspólnie zajmowanego domu, zostawiając drugiego małżonka i dzieci bez środków do życia? Wbrew pozorom, pomimo zmian w podejściu do podziału ról społecznych małżonków, wiele małżeństw pozostało wiernych tradycji, że żona pozostając w domu zajmuje się dziećmi i prowadzi gospodarstwo domowe, zaś obowiązkiem męża jest zapewnianie środków finansowych na utrzymanie rodziny. Taki podział ról jest jak najbardziej w porządku – o ile małżonkowie są co do tego zgodni – po pierwsze, a po drugie tylko w sytuacji gdy nie dochodzi do nadużyć swojej pozycji ze strony małżonka zarabiającego pieniądze. O nadużyciach pozycji możemy mówić nie tylko w sytuacji, gdy małżonek zarabiający opuszczając rodzinę „zabiera” ze sobą swoją pensję i zgromadzone dotychczas oszczędności, ale także w sytuacji gdy rodzina żyje razem, ale małżonek w ogóle odmawia zaspokajania jakichkolwiek potrzeb rodziny (czytaj korzysta sam z zarobionych pieniędzy i odmawia ich udzielania zarówno drugiemu małżonkowi jak i dzieciom).
Czy zatem małżonek zarabiający ma obowiązek łożyć na rodzinę? Czy powinien to czynić także po opuszczeniu tej rodziny?
Tak! Małżonek ma obowiązek łożyć na rodzinę!
Wynika to wprost z zasady określonej w art. 23 kro, stanowiącej że małżonkowie obowiązani są m.in. do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą założyli.
Konkretyzację tych obowiązków w zakresie alimentacji stanowi art. 27 kro, z którego wynika, że oboje małżonkowie, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, obowiązani są przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Obowiązek ten może być realizowany także poprzez osobiste starania o wychowanie dzieci i pracę we wspólnym gospodarstwie domowym.
Z perspektywy dotychczas prowadzonych przez nas spraw, częstą przyczyną sięgania po ten przepis jest właśnie stan faktyczny jak opisany we wstępie, czyli małżonkowie ustalają podział ról, jeden z nich rezygnuje z pracy zawodowej, rozwoju swojej kariery na rzecz prowadzenia gospodarstwa domowego i wychowywania dzieci, po czym dochodzi do rozkładu pożycia między nimi. Niewątpliwie już po kilku latach od „porzucenia” kariery i pracy zawodowej (a w niektórych zawodach już po kilku miesiącach) powrót do zawodu jest utrudniony lub całkowicie wyłączony. Czasem, z uwagi na specyfikę konkretnego stanu faktycznego, w tym spory upływ czasu, możemy nawet mówić o niezdolności małżonka do pracy albo przynajmniej o ograniczeniu jego możliwości zarobkowych. W takich sytuacjach możemy stwierdzić, iż małżonek zajmujący się domem i dziećmi realizuje swój obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny, zaś drugi który tego nie czyni powinien te potrzeby zaspokajać w inny sposób, czyli w wymiarze finansowym.
Jak zatem wyegzekwować taki obowiązek w wymiarze finansowym od drugiego małżonka?
Podstawowe sposoby są w zasadzie dwa:
I. Uzyskanie nakazu wypłaty wynagrodzenia lub innych należności małżonka nie przyczyniającego się do zaspokajania potrzeb rodziny do rąk współmałżonka.
W przypadku tego roszczenia, konieczne jest by małżonkowie pozostawali we wspólnym pożyciu! – nie można stosować art. 28 kro w sytuacjach gdy pożycie małżonków zostało zerwane.
Co może być wypłacane do rąk współmałżonka?
Należności, które mogą być wypłacane do rąk drugiego małżonka:
- wynagrodzenie za pracę, w tym premie i dodatki (np. za „nadgodziny”, dodatkowe pensje (tzw. 13tki), inne świadczenia związane ze stosunkiem pracy (np. odszkodowanie za bezpodstawne rozwiązanie umowy o pracę, ekwiwalent za niewykorzystany urlop itd.)
- renta,
- emerytura itd.
Nakaz wypłacania wynagrodzenia do rąk współmałżonka dotyczy konkretnego stosunku pracy, zatem jeśli małżonek zmieni pracę, konieczne będzie ponowne złożenie wniosku.
II. Zgłoszenie roszczenia o zaspokajanie potrzeb rodziny.
Roszczenie może być zgłoszone samodzielnie w drodze powództwa o przyczynianie się drugiego małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny, albo w trakcie postępowania rozwodowego – w drodze wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia o zaspokajanie potrzeb rodziny.
W takiej sytuacji najczęściej rozstrzygnięcie wygląda w ten sposób, że sąd zasądza określoną kwotę pieniężną płatną miesięcznie (jak alimenty).
Jakie są przesłanki? Co musi wykazać małżonek zwracający się o wydanie takiego rozstrzygnięcia?
Obowiązek zależy od:
- istnienia usprawiedliwionych* potrzeb uprawnionego
*Potrzeby usprawiedliwione to nie są wszystkie potrzeby, jakie członkowie rodziny odczuwają, chociażby środki pozostające w dyspozycji zobowiązanego pozwalały na ich zaspokojenie
Zasadą jest, iż małżonek dochodzący roszczenia na podstawie art. 27 kro powinien w pierwszej kolejności w pełni wykorzystać wszystkie swoje możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia swoich potrzeb.
- możliwości zarobkowych i majątkowych po stronie zobowiązanego
Warto pamiętać, że nawet zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie zawsze uchyla automatycznie ten obowiązek. Oczywiście może wpłynąć na jego kształt i zakres.
Stan faktyczny każdej sprawy jest inny, jeśli masz jakieś wątpliwości – niezależnie od tego czy jesteś małżonkiem chcącym wyegzekwować należne ci świadczenia, czy też masz powody by bronić się przed spełnianiem świadczeń nienależnie żądanych przez drugiego małżonka – zawsze możesz (a czasem powinieneś nawet) zwrócić się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika, z którym przedyskutujesz swoje opcje i stworzysz właściwą strategię postępowania.