Władza rodzicielska, a decyzje w sferze zdrowia dziecka

Rodzice sprawują władzę rodzicielską nad dzieckiem. Co do zasady wspólnie… przynajmniej do czasu rozwodu. Faktycznie co raz częściej rodzice są w stanie porozumieć się w kwestiach dotyczących małoletnich dzieci, tym samym sąd orzekający rozwód może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Zdarza się też tak, że rodzice nie są w stanie się dogadać. Wtedy sąd powinien powierzyć władzę jednemu z nich, jednocześnie ograniczając władzę drugiemu rodzicowi. Niezależnie od rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej dziecko najczęściej mieszka z jednym z rodziców i to ten rodzic sprawuje nad nim bieżącą pieczę. Jak pogodzić stan faktyczny z prawami obojga rodziców wynikającymi z władzy rodzicielskiej? Ten wpis chciałabym poświęcić szczególnym kwestiom dotyczącym dzieci, a dokładnie świadczeń medycznych i szeroko rozumianej sfery zdrowia dziecka.

Czy na udzielenie świadczeń medycznych dziecku niezbędna jest zgoda?

Generalnie, niezależnie od tego czy pacjent jest dorosły czy małoletni, do udzielenia świadczeń medycznych niezbędna jest zgoda – wynika to z przepisów ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (art. 32). Zgoda jest udzielana przez pacjenta dorosłego lub przedstawiciela ustawowego pacjenta małoletniego. Czasem zgoda może być udzielona przez opiekuna faktycznego, czyli takiego pod którego opieką w danym momencie faktycznie dziecko się znajduje. Świadczenie medyczne może zostać udzielone bez zgody, jeżeli pacjent wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej.

Zgoda na udzielenie świadczeń w przypadku dziecka, które ukończyło 16 lat

Zgodnie ze wskazaną powyżej ustawą, w przypadku pacjenta małoletniego, który ukończył 16 lat, poza zgodą przedstawiciela ustawowego, niezbędna jest także zgoda małoletniego pacjenta.

Kto decyduje o leczeniu dziecka po rozwodzie?

Co do zasady, rodzice jako przedstawiciele ustawowi podejmują decyzje dotyczące małoletnich dzieci, w tym udzielania świadczeń medycznych dzieciom. O ile władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, to pomimo rozwodu powinni oni nadal współpracować i podejmować wspólne decyzje dotyczące leczenia dziecka, w szczególności poddawania dziecka zabiegom medycznym.

Kto podejmuje decyzje w przedmiocie leczenia dziecka w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców?

To czy rodzic, któremu władza została ograniczona ma w dalszym ciągu uprawnienie do decydowania w tym właśnie zakresie, zależy od sformułowania orzeczenia sądu. W postanowieniu sąd, rozstrzygając o ograniczeniu władzy, w sposób pozytywny określa w jakich kwestiach rodzic w dalszym ciągu może w pełni wykonywać władzę rodzicielską. Jeśli w orzeczeniu takim wskazano, że rodzic ma prawo do współdecydowania o leczeniu dziecka, poddawaniu go terapiom czy też zabiegom medycznym, to takie prawo rodzic dalej ma. W innym razie jedynie rodzic, któremu została powierzona władza rodzicielska te uprawnienia posiada i może w tym zakresie decydować samodzielnie.

Kiedy konieczne będzie uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego na udzielenie dziecku świadczenia medycznego?

Udzielenie świadczenia medycznego będzie wymagało uprzedniej zgody sądu opiekuńczego:

• w sytuacji, w której małoletni pacjent, który ukończył 16 lat wyraża sprzeciw wobec udzielenia mu świadczenia
• kiedy małoletni pacjent nie posiada przedstawiciela ustawowego
• gdy niemożliwe jest skontaktowanie się z przedstawicielem ustawowym pacjenta
• w sytuacji, w której rodzice nie są w stanie podjąć wspólnie decyzji lub jedno z nich wyraża sprzeciw – jako że udzielanie świadczeń medycznych jest istotną sprawą dotyczącą dziecka, to każde z rodziców może wystąpić do sądu opiekuńczego