Podział majątku wspólnego – czy można „podzielić” się domowym pupilem?

W wyroku rozwodowym sąd obowiązkowo orzeka w kwestiach dotyczących dzieci małżonków. Ale jak ustalić opiekę nad ukochanym zwierzęcym domownikiem? Sytuacja jest prosta kiedy małżonkowie dochodzą do porozumienia i pupil zostaje w domu rodzinnym wraz z jednym z opiekunów. Co należy zrobić, gdy oboje małżonkowie zaciekle walczą o prawo do opieki nad zwierzakiem?

Problemu nie ma, gdy małżonkowie są zgodni co do tego, który z nich będzie sprawował opiekę nad pupilem. Sprawa wydaje się w miarę oczywista też gdy zwierzak został zakupiony przez jednego z małżonków jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Bez komplikacji powinno być także w sytuacji gdy małżonków łączył ustrój rozdzielności majątkowej i tylko jedno z małżonków zakupiło „zwierzęcą miłość swojego życia”. Sytuacja może się skomplikować jeśli pupila kupiło oboje małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Wtedy – czy podoba się to miłośnikom zwierząt czy nie – zwierzak należy do majątku wspólnego małżonków.

W jakim trybie i w jaki sposób można dokonać „podziału” zwierzaka?

Podział ten może nastąpić w:

• formie umowy, w której strony zgodnie określą kto będzie sprawował opiekę nad pupilem.  Przy tej opcji nie ma przeciwwskazań, żeby opiekunowie uregulowali opiekę nad pupilem stosując zasady opieki nad dziećmi.
• trakcie postępowania rozwodowego, w którym sąd w wyroku orzekającym rozwód dokona podziału majątku wspólnego małżonków i przyzna na własność zwierzaka jednemu z małżonków. W zasadzie opcja możliwa, o ile małżonkowie się porozumieli, bowiem sąd okręgowy nie będzie zajmował się spornym podziałem majątku.
• odrębnym postępowaniu o podział majątku, czyli w postępowaniu nieprocesowym. W orzeczeniu kończącym postępowanie sąd zadecyduje kto będzie sprawował opiekę nad zwierzakiem. Najpewniej jednak nastąpi to w formie ustalenia, że zwierzę należy do jednego z opiekunów. Ewentualnie sąd może zasądzić dla drugiego z opiekunów odpowiednią kwotę tytułem spłaty. Będzie to miało zastosowanie najczęściej w przypadku zwierzaków rasowych czy egzotycznych, których zakup wiązał się ze sporymi nakładami finansowymi.

Co na to przepisy?

W naszych przepisach nie ma szczegółowego uregulowania dotyczącego podziału opieki nad zwierzakiem. Pozostaje jedynie opierać się na przepisach, które w jakiś sposób możemy zastosować w tak nietypowej sprawie.

Zwierzę to rzecz czy jednak nie?

Warto wiedzieć, że z jednej strony, zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Z drugiej jednak strony w sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.

I bądź tu mądry człowieku.

Wszystko zatem zależy od podejścia nie tylko samych opiekunów zwierzaka, ale też od sądu orzekającego w sprawie. Chociaż przyznam, że do tej pory nie spotkałam się z orzeczeniem przez sąd w wyroku rozwodowym o przyznaniu opieki nad pupilem jednemu z małżonków… Chociaż przeciwwskazań do tego nie ma, sąd przecież mógłby zastosować przepisy dotyczące opieki nad dziećmi… oczywiście wybierając podmiotowe podejście do zwierzęcia podyktowane ustawą o ochronie praw zwierząt. Może pora przećwiczyć taką opcję w praktyce?

Czym powinien kierować się sąd przy podejmowaniu decyzji z kim zwierzak zostanie?

Niezależnie od tego czy decyzję będzie podejmował sąd w sprawie o podział majątku, czy też o przyznanie opieki nad zwierzakiem, powinien brać pod uwagę dobro zwierzaka. Gdzie mu będzie lepiej, do kogo jest bardziej przywiązany, kto zapewni mu lepsze warunki czy więcej uwagi? Być może nawet sąd powinien uwzględnić relacje zwierzaka z dziećmi byłych małżonków. Decyzja na pewno nie będzie łatwa.

Postępowanie dowodowe

Jeśli chodzi o postępowanie dowodowe to wystarczające będą musiały być zeznania opiekunów i ewentualnie świadków. Nie ma co liczyć na opinię zespołu specjalistów, którzy określiliby relacje pupila z każdym z opiekunów. Czasem niezbędna może się jednak okazać opinia rzeczoznawcy (np. ze związku kynologicznego), który wyceni wartość zwierzęcia. Co będzie miało znowu wpływ na wysokość ewentualnej spłaty dokonywanej na rzecz opiekuna, któremu zwierzę nie zostało powierzone.

Niezależnie od tego czy formalnie nastąpi podział opieki nad zwierzakiem, czy „podział” zwierzaka jako składnika majątku wspólnego, warto pamiętać, że to pupil, który kocha swoich opiekunów miłością bezwarunkową oraz zasługuje na miłość i właściwe traktowanie.