Pakiet alimentacyjny – czyli co nowego proponuje rząd w sprawie usprawnienia egzekucji świadczeń alimentacyjnych

Pakiet alimentacyjny – czyli sławny już „bat na dłużników alimentacyjnych”, o którym aż wrzało w mediach pod koniec października tego roku. Skąd to całe poruszenie się wzięło? Otóż 30 października 2018r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Celem jest oczywiście usprawnienie egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Co proponuje rząd w projekcie?

Zmian jest kilka i dotykają różnych płaszczyzn.

Zmiany dotyczące dłużnika

Zmiany w płaszczyźnie dotyczącej samego dłużnika, sprowadzają się do zapewnienia aktywizacji dłużnika.

• dłużnicy alimentacyjni mają być jako pierwsi „wysyłani” na roboty publiczne. W tym celu projekt przewiduje dodanie w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy art. 56a. Zgodnie z którym, w pierwszej kolejności powinni być zatrudniani do robót publicznych bezrobotni dłużnicy alimentacyjnymi.
• dłużnik będzie zobowiązany zarejestrować się jako bezrobotny lub poszukujący pracy. Termin na wykonanie tego zobowiązania miałby być nie dłuższy niż 30 dni.

Zmiany dotyczące postępowania egzekucyjnego i działań komorników

W tym zakresie projekt przewiduje zmiany zarówno przepisów dotyczących egzekucji, jak i uprawnień komorników.

• częściowej zmianie ulec ma art. 831 k.p.c. przewidujący wyłączenia z egzekucji. Po zmianach, egzekucji nie będzie podlegało 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych. Co oznacza, że druga połowa tych kwot będzie mogła zostać zajęta w celu zaspokojenia roszczeń z tytułu alimentów. Roszczeniami takimi będą także należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.
• komornicy będą uprawnieni do uzyskania z ZUS bezpłatnie, w wersji elektronicznej, wykazu danych dotyczących ubezpieczonych, którzy są dłużnikami alimentacyjnymi. Chodzi o dane o dochodach dłużnika, dane adresowe dłużnika, o pracodawcy zatrudniającego dłużnika, czy też dane dotyczące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. ZUS będzie przesyłał im nie rzadziej niż raz w miesiącu aktualizację przedstawionych uprzednio danych (w razie ich zmiany). Jednocześnie komornicy będą mieli obowiązek informowania ZUS o dalszym prowadzeniu lub zaprzestaniu prowadzenia egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Obieg elektroniczny informacji ma przyspieszyć postępowanie.
• komornicy będą uprawnieni do uzyskania od podmiotu dozorującego, w wersji papierowej lub elektronicznej, informacji dotyczących miejsca pobytu skazanego uchylającego się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, wobec którego zastosowano kary, środki karne lub środki zabezpieczające łączące się z dozorem elektronicznym.

Zmiany dotyczące pracodawców zatrudniających dłużników alimentacyjnych

W tej części zmiany dotyczą wprowadzenia lub zwiększenia odpowiedzialności finansowej pracodawców zatrudniających dłużników alimentacyjnych. Grzywny będą mogły być wymierzone w razie niewywiązywania się przez pracodawcę z obowiązków nałożonych przez przepisy.

• grzywna do 5.000 zł nakładana przez komornika

Jak do tej pory, komornik będzie mógł wymierzyć grzywnę pracodawcy, który nie wywiązuje się ze swoich obowiązków.

Obowiązki pracodawcy w tym zakresie nie ulegną zmianie. Pracodawca będzie zobowiązany – po otrzymaniu stosownego wezwania od komornika – do:

1. nie wypłacania dłużnikowi części wynagrodzenia (nie zwolnionej od zajęcia) oraz przekazywania zajętego wynagrodzenia komornikowi lub wierzycielowi.
2. złożenia w terminie tygodnia od dnia otrzymania wezwania:
   a) oświadczenia o wysokości kwoty i terminie w jakim zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi
   b) zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika oraz jego dochodu z wszelkich innych tytułów za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie wynagrodzenia
   c) oświadczenia o rodzaju przeszkód uniemożliwiających wypłacenie zajętego wynagrodzenia – o ile takie przeszkody zaistnieją w danej sprawie
3. przesłania zawiadomienia komornika i dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika. Obowiązek ten powstanie tylko w razie rozwiązania stosunku pracy oraz w przypadku posiadania wiedzy o nowym pracodawcy dłużnika.

Komornik będzie mógł nałożyć ponownie grzywnę, jeśli pracodawca nadal będzie uchylał się od wykonania swoich obowiązków w wyznaczonym terminie.

W chwili obecnej komornik może wymierzyć grzywnę w wysokości do dwóch tysięcy. Komornik może nałożyć ponownie grzywnę, w sytuacji gdy pracodawca nadal uchyla się od wykonania swoich obowiązków w dodatkowo wyznaczonym terminie.

• grzywna 1.500 – 45.000 zł

Grzywnę będzie można nałożyć na pracodawcę za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, polegające na:

1. nie potwierdzeniu na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy. Chodzi o sytuacje, gdy chodzi o pracownika, który został wpisany do Krajowego Rejestru Zadłużonych.
2. wypłacaniu wyższego wynagrodzenia niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. Chodzi o sytuacje, gdy pracodawca będzie takie wynagrodzenie wypłacał pracownikowi, który został wpisany do Krajowego Rejestru Zadłużonych.

W zasadzie grzywna ma być nałożona na pracodawcę jako sankcja za naruszanie praw pracownika (przynajmniej w takiej części kodeksu pracy zostały wprowadzone zmiany), ale zmierzać ma do ukrócenia zatrudniania „na czarno” dłużników alimentacyjnych lub wypłacania im wynagrodzenia „pod stołem”.

Zmiany dotyczące świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Zmienić ma się także kryterium dochodowe umożliwiające uzyskanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Zgodnie z projektem, art. 9 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ma przewidywać, że świadczenia będą przysługiwać, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekroczy 800 zł. W tej chwili jest to kwota 725 zł na osobę.

Projekt ustawy (link do projektu z uzasadnieniem) został przekazany już do Sejmu, pozostaje czekać na dalsze etapy procesu legislacyjnego. Najwcześniej po kilku miesiącach od wejścia w życie ustawy (sam projekt przewiduje kilka terminów od stycznia 2019r. do stycznia 2020r.) okaże się czy wprowadzone zmiany faktycznie pozytywnie wpłynęły na proces egzekucji świadczeń alimentacyjnych.