Czym są istotne sprawy dziecka?

„Istotne sprawy dziecka” niby coś oczywistego, a jednak może rodzić wątpliwości. Z pojęciem tym mamy do czynienia w zasadzie zawsze przy kwestiach dotyczących wykonywania władzy rodzicielskiej – zarówno w przypadku jej wspólnego wykonywania przez rodziców, jak i w przypadku ograniczenia władzy jednego z nich.

W pierwszym przypadku, rodzice samodzielnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi, jednak decyzje powinny być podejmowane wspólnie w kwestiach dotyczących właśnie istotnych spraw dziecka. W drugim przypadku, rodzic któremu ograniczona została władza rodzicielska może wykonywać tę władzę i podejmować decyzje (w zasadzie to współdecydować) tylko w sprawach istotnych dla dziecka i to konkretnie wymienionych w orzeczeniu sądu. Na marginesie spore pole do popisu interpretacyjnego dokonywanego przez skonfliktowanych rodziców  pojawia się w sytuacjach, w których niestety w orzeczeniu sądu zabrakło konkretów, czyli ograniczona została władza rodzicielska jednego z rodziców do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dziecka – wtedy każde z rodziców inaczej widzi definicję „istotnych spraw”.

Gdzie szukać definicji „istotnych spraw”?

 Z pomocą w wyjaśnieniu wątpliwości niestety nie przychodzi kodeks rodzinny – nie ma w nim definicji, ani żadnego katalogu istotnych spraw dziecka. Pozostaje zatem podejść rozsądnie do tematu, oczywiście posiłkując się (przynajmniej w przypadku pełnomocników) dotychczasowym doświadczeniem i orzeczeniami sądów. Każdy rodzic – nie prawnik, może na „chłopski rozum” dojść do przekonania, że istotne sprawy to nie te codzienne, bieżące dotyczące wychowania. To już jakiś trop, już wiemy, że nie będzie to na pewno wybór koloru trampek do szkoły, biodonu na wodę do przedszkola czy nadruku na koszulce (mocno upraszczając i przerysowując temat), to musi być coś ważniejszego wpływającego jednak na dalszy rozwój dziecka.

Jakie sprawy są „istotne”?

 Do istotnych spraw dziecka zaliczyć możemy m.in.:

• miejsce pobytu dziecka
• zmiana nazwiska dziecka (w trybie administracyjnym)
• wybór szkoły
• wybór sposobu leczenia
• wybór sposobu spędzania wakacji
• wyjazdy zagraniczne (zarówno te wakacyjne jak i wyjazdy na stałe)

Co zrobić jeśli nie ma porozumienia między rodzicami?

Jeśli rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia, każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wydanie rozstrzygnięcia o istotnej sprawie dziecka. W zasadzie sąd opiekuńczy ma także możliwość wszczęcia takiego postępowania z urzędu. Często zdarza się także, że rodzic nie występuje do sądu o rozstrzygnięcie sprawy, ale samodzielnie podejmuje decyzję – bez wiedzy, a czasem wbrew wyraźnemu sprzeciwowi drugiego rodzica.

Jakie są konsekwencje takiego samodzielnego działania i czy taka czynność jest w ogóle ważna?

Tak. Naruszenie przepisów (tu art. 97§2 k.r.o.) nie powoduje nieważności czynności prawnej dokonanej przez jednego rodzica bez wiedzy lub zgody drugiego rodzica. Jednak rodzic uzurpujący sobie wyłączne prawo do decydowania o wszystkich kwestiach dotyczących dziecka, powinien brać pod uwagę, że takie jego działanie jest nieuprawnione i może zostać zakwalifikowane jako sprzeczne z interesem dziecka. Zdarza się że jeden z rodziców próbuje świadomie ograniczać kontakty dziecka z drugim rodzicem, o czym piszę tutaj. W szeroko pojętym interesie dziecka jest, aby rodzicie zgodnie współdziałali przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej.