Co zrobić kiedy małżonek wyprowadza się pozostawiając Cię bez środków do życia?

Jak poradzić sobie w sytuacji, gdy małżonek wyprowadza się ze wspólnie zajmowanego domu, zostawiając drugiego małżonka i dzieci bez środków do życia? Wbrew pozorom, pomimo zmian w podejściu do podziału ról społecznych małżonków, wiele małżeństw pozostało wiernych tradycji, że żona pozostając w domu zajmuje się dziećmi i prowadzi gospodarstwo domowe, zaś obowiązkiem męża jest zapewnianie środków finansowych na utrzymanie rodziny. Taki podział ról jest jak najbardziej w porządku – o ile małżonkowie są co do tego zgodni – po pierwsze, a po drugie tylko w sytuacji gdy nie dochodzi do nadużyć swojej pozycji ze strony małżonka zarabiającego pieniądze. O nadużyciach pozycji możemy mówić nie tylko w sytuacji, gdy małżonek zarabiający opuszczając rodzinę „zabiera” ze sobą swoją pensję i zgromadzone dotychczas oszczędności, ale także w sytuacji gdy rodzina żyje razem, ale małżonek w ogóle odmawia zaspokajania jakichkolwiek potrzeb rodziny (czytaj korzysta sam z zarobionych pieniędzy i odmawia ich udzielania zarówno drugiemu małżonkowi jak i dzieciom).

Czy zatem małżonek zarabiający ma obowiązek łożyć na rodzinę? Czy powinien to czynić także po opuszczeniu tej rodziny?

Tak! Małżonek ma obowiązek łożyć na rodzinę!

Wynika to wprost z zasady określonej w art. 23 kro, stanowiącej że małżonkowie obowiązani są m.in. do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą założyli.

Konkretyzację tych obowiązków w zakresie alimentacji stanowi art. 27 kro, z którego wynika, że oboje małżonkowie, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, obowiązani są przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Obowiązek ten może być realizowany także poprzez osobiste starania o wychowanie dzieci i pracę we wspólnym gospodarstwie domowym.

Z perspektywy dotychczas prowadzonych przez nas spraw, częstą przyczyną sięgania po ten przepis jest właśnie stan faktyczny jak opisany we wstępie, czyli małżonkowie ustalają podział ról, jeden z nich rezygnuje z pracy zawodowej, rozwoju swojej kariery na rzecz prowadzenia gospodarstwa domowego i wychowywania dzieci, po czym dochodzi do rozkładu pożycia między nimi. Niewątpliwie już po kilku latach od „porzucenia” kariery i pracy zawodowej (a w niektórych zawodach już po kilku miesiącach) powrót do zawodu jest utrudniony lub całkowicie wyłączony. Czasem, z uwagi na specyfikę konkretnego stanu faktycznego, w tym spory upływ czasu, możemy nawet mówić o niezdolności małżonka do pracy albo przynajmniej o ograniczeniu jego możliwości zarobkowych. W takich sytuacjach możemy stwierdzić, iż małżonek zajmujący się domem i dziećmi realizuje swój obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny, zaś drugi który tego nie czyni powinien te potrzeby zaspokajać w inny sposób, czyli  w wymiarze finansowym.

Jak zatem wyegzekwować taki obowiązek w wymiarze finansowym od drugiego małżonka?

Podstawowe sposoby są w zasadzie dwa:

I. Uzyskanie nakazu wypłaty wynagrodzenia lub innych należności małżonka nie przyczyniającego się do zaspokajania potrzeb rodziny do rąk współmałżonka.

W przypadku tego roszczenia, konieczne jest by małżonkowie pozostawali we wspólnym pożyciu! – nie można stosować art. 28 kro w sytuacjach gdy pożycie małżonków zostało zerwane.

Co może być wypłacane do rąk współmałżonka?

 Należności, które mogą być wypłacane do rąk drugiego małżonka:

1. wynagrodzenie za pracę, w tym premie i dodatki (np. za „nadgodziny”, dodatkowe pensje (tzw. 13tki), inne świadczenia związane ze stosunkiem pracy (np. odszkodowanie za bezpodstawne rozwiązanie umowy o pracę, ekwiwalent za niewykorzystany urlop itd.)
2. renta,
3. emerytura itd.

Nakaz wypłacania wynagrodzenia do rąk współmałżonka dotyczy konkretnego stosunku pracy, zatem jeśli małżonek zmieni pracę, konieczne będzie ponowne złożenie wniosku.

II. Zgłoszenie roszczenia o zaspokajanie potrzeb rodziny.

Roszczenie może być zgłoszone samodzielnie w drodze powództwa o przyczynianie się drugiego małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny, albo w trakcie postępowania rozwodowego – w drodze wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia o zaspokajanie potrzeb rodziny.

W takiej sytuacji najczęściej rozstrzygnięcie wygląda w ten sposób, że sąd zasądza określoną kwotę pieniężną płatną miesięcznie (jak alimenty).

Jakie są przesłanki? Co musi wykazać małżonek zwracający się o wydanie takiego rozstrzygnięcia?

 Obowiązek zależy od:

• istnienia usprawiedliwionych* potrzeb uprawnionego

*Potrzeby usprawiedliwione to nie są wszystkie potrzeby, jakie członkowie rodziny odczuwają, chociażby środki pozostające w dyspozycji zobowiązanego pozwalały na ich zaspokojenie

Zasadą jest, iż małżonek dochodzący roszczenia na podstawie art. 27 kro powinien w pierwszej kolejności w pełni wykorzystać wszystkie swoje możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia swoich potrzeb.

• możliwości zarobkowych i majątkowych po stronie zobowiązanego

Warto pamiętać, że nawet zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie zawsze uchyla automatycznie ten obowiązek. Oczywiście może wpłynąć na jego kształt i zakres.

Stan faktyczny każdej sprawy jest inny, jeśli masz jakieś wątpliwości  – niezależnie od tego czy jesteś małżonkiem chcącym wyegzekwować należne ci świadczenia, czy też masz powody by bronić się przed spełnianiem świadczeń nienależnie żądanych przez drugiego małżonka  – zawsze możesz (a czasem powinieneś nawet) zwrócić się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika, z którym przedyskutujesz swoje opcje i stworzysz właściwą strategię postępowania.